ทำไมยอดขายโต แต่กำไรไม่เพิ่ม? รู้จัก 'ต้นทุนแฝง' ตัวการร้ายที่ซ่อนอยู่ในธุรกิจคุณ

คุณเคยสงสัยไหมว่าทำไมบริษัทมียอดขายเติบโตขึ้นทุกปี แต่พอตรวจสอบดูบัญชีกำไรขาดทุน กลับพบว่ากำไรไม่ได้เพิ่มขึ้นตาม หรือบางครั้งกลับลดลงด้วยซ้ำ? ผู้ประกอบการ SME จำนวนมากกำลังเผชิญกับสถานการณ์น่าปวดหัวนี้ ปัญหาอาจไม่ได้อยู่ที่กลยุทธ์การขาย แต่อยู่ที่สิ่งที่คุณมองไม่เห็น นั่นคือ 'ต้นทุนแฝง' (Hidden Costs) ที่ซ่อนอยู่ในการผลิตของคุณ

ส่วนใหญ่แล้ว เรามักจะให้ความสำคัญกับ ต้นทุนที่มองเห็น (Visible Costs) เช่น ค่าวัตถุดิบหลักๆ แต่กลับมองข้ามต้นทุนที่สำคัญไม่แพ้กันอย่างค่าแรงทางอ้อมและค่าใช้จ่ายในการผลิตอื่นๆ หรือที่เรียกว่า ค่าโสหุ้ย (Overhead) การมองข้ามต้นทุนเหล่านี้ทำให้การคำนวณต้นทุนสินค้าผิดพลาดอย่างร้ายแรง นำไปสู่การตั้งราคาขายที่ต่ำเกินไป และกัดกินกำไรของธุรกิจอย่างเงียบๆ

เทียบให้ชัด! วิธีคำนวณต้นทุนแบบเดิม vs. แบบ Actual Cost ที่มืออาชีพใช้

เพื่อให้เห็นภาพชัดเจน ลองมาดูการเปรียบเทียบระหว่างวิธีคำนวณต้นทุนแบบง่ายๆ ที่ SME ส่วนใหญ่นิยมใช้ กับการคำนวณต้นทุนที่แท้จริง (Actual Cost) ที่ธุรกิจชั้นนำและกรมสรรพากรให้การยอมรับ ผ่านตัวอย่างการผลิต 'โต๊ะไม้' 1 ตัว

หัวข้อเปรียบเทียบ	แบบง่าย (ที่มักทำผิด)	แบบครบวงจร (Actual Cost)
ส่วนประกอบต้นทุน	ค่าวัตถุดิบทางตรง	ค่าวัตถุดิบทางตรง + ค่าแรงงานทางตรง + ค่าโสหุ้ยการผลิต
ตัวอย่างการคำนวณ	ค่าไม้: 1,000 บาท	ค่าไม้: 1,000 บาท ค่าแรงช่าง: 500 บาท ค่าโสหุ้ยปันส่วน: 400 บาท
ต้นทุนต่อหน่วย	1,000 บาท	1,900 บาท
ผลลัพธ์เมื่อตั้งราคาขาย 2,200 บาท	กำไรที่คาดหวัง: 1,200 บาท (ดูเหมือนกำไรเยอะ)	กำไรที่แท้จริง: 300 บาท (ความจริงที่น่าตกใจ)

จากตารางจะเห็นว่า การมองข้าม ค่าโสหุ้ย คือ ความผิดพลาดที่ส่งผลกระทบมหาศาล ทำให้คุณตั้งราคาผิด และอาจกำลังขายสินค้าในราคาที่แทบไม่ได้กำไรหรืออาจจะขาดทุนโดยไม่รู้ตัวเลยด้วยซ้ำ

แยกส่วนประกอบต้นทุนผลิต (Actual Cost): ค่าแรงและค่าโสหุ้ย (Overhead) ที่ต้องรู้

การคำนวณต้นทุนการผลิตที่ถูกต้อง หรือ Actual Cost ประกอบด้วย 3 ส่วนหลัก การทำความเข้าใจแต่ละส่วนประกอบคือหัวใจของการควบคุมต้นทุนและสร้างกำไรอย่างยั่งยืน

1. วัตถุดิบทางตรง (Direct Materials): คือวัตถุดิบหลักที่ใช้ในการผลิตสินค้าและสามารถระบุได้อย่างชัดเจนว่าเป็นของสินค้าชิ้นไหน เช่น ไม้สำหรับทำโต๊ะ, ผ้าสำหรับตัดเสื้อ

2. ค่าแรงงานทางตรง (Direct Labor): คือค่าจ้างของพนักงานที่ทำหน้าที่ผลิตสินค้าโดยตรง เช่น ค่าแรงช่างไม้ที่ประกอบโต๊ะ, ค่าแรงช่างเย็บผ้า

3. ค่าโสหุ้ยการผลิต (Manufacturing Overhead): นี่คือส่วนของ 'ต้นทุนแฝง' ที่ถูกมองข้ามบ่อยที่สุด เป็นค่าใช้จ่ายทั้งหมดที่เกิดขึ้นในโรงงานแต่ไม่สามารถระบุโดยตรงกับสินค้าชิ้นใดชิ้นหนึ่งได้ ตัวอย่างเช่น:

• ค่าเช่าโรงงาน หรือค่าเสื่อมราคาอาคารโรงงาน
• ค่าน้ำ-ค่าไฟในส่วนการผลิต
• ค่าเสื่อมราคาเครื่องจักรและอุปกรณ์การผลิต
• เงินเดือนผู้จัดการโรงงาน, หัวหน้าฝ่ายผลิต, พนักงานควบคุมคุณภาพ (QC), และพนักงานซ่อมบำรุง
• วัสดุสิ้นเปลืองในโรงงาน (เช่น น้ำมันหล่อลื่น, น็อต, สกรู, กระดาษทราย)
• ค่าประกันภัยโรงงานและเครื่องจักร

การบริหารจัดการต้นทุนเหล่านี้ให้มีประสิทธิภาพคือบันไดขั้นแรกสู่การเติบโต การมีระบบ โปรแกรมบัญชี SME ที่ดีจะช่วยให้การติดตามข้อมูลเหล่านี้เป็นไปอย่างอัตโนมัติและแม่นยำ

Workshop: 4 ขั้นตอนคำนวณต้นทุนจริง (Actual Cost) และตั้งราคาไม่ให้ขาดทุน

ตอนนี้เรามาลงมือปฏิบัติจริงกัน! ต่อไปนี้คือ 4 ขั้นตอนง่ายๆ ในการปันส่วนค่าโสหุ้ยเพื่อหาต้นทุนที่แท้จริงของสินค้า และนำไปสู่การตั้งราคาสินค้าที่ทำกำไร

1. Step 1: รวบรวมค่าโสหุ้ยการผลิตทั้งหมด (Sum Total Overhead)
   รวบรวมค่าใช้จ่ายที่เป็นค่าโสหุ้ยทั้งหมดใน một ช่วงเวลา (เช่น 1 เดือน) จากตัวอย่างข้างต้น สมมติว่าค่าเช่าโรงงาน (30,000), ค่าน้ำค่าไฟ (15,000), และเงินเดือนผู้จัดการโรงงาน (45,000) รวมเป็น 90,000 บาท
2. Step 2: เลือกตัวหารเพื่อหาอัตราค่าโสหุ้ย (Choose an Allocation Base)
   เลือกเกณฑ์ในการปันส่วนต้นทุนที่สมเหตุสมผลกับธุรกิจของคุณ ที่นิยมใช้คือ 'ชั่วโมงแรงงานทางตรง' หรือ 'ชั่วโมงการทำงานของเครื่องจักร' ในตัวอย่างนี้ เราจะใช้ชั่วโมงแรงงานทางตรง สมมติว่าในเดือนนั้นมีชั่วโมงทำงานของช่างไม้ทั้งหมด 1,000 ชั่วโมง
3. Step 3: คำนวณอัตราค่าโสหุ้ยต่อหน่วย (Calculate Overhead Rate)
   นำค่าโสหุ้ยทั้งหมดมาหารด้วยตัวหารที่เลือกไว้
   สูตร: ยอดรวมค่าโสหุ้ย / ยอดรวมตัวหาร
   ตัวอย่าง: 90,000 บาท / 1,000 ชั่วโมง = 90 บาทต่อชั่วโมงแรงงาน
4. Step 4: คำนวณต้นทุนต่อหน่วยและตั้งราคาขาย (Calculate Total Cost & Set Price)
   เมื่อคุณรู้แล้วว่าโต๊ะ 1 ตัวใช้เวลาผลิต 4 ชั่วโมง คุณสามารถคำนวณต้นทุนจริงได้แล้ว
   ต้นทุนจริง = วัตถุดิบทางตรง + ค่าแรงทางตรง + (อัตราค่าโสหุ้ย x จำนวนชั่วโมงที่ใช้)
   ตัวอย่าง: 1,000 + 500 + (90 x 4) = 1,000 + 500 + 360 = 1,860 บาท
   จากนั้น คุณสามารถบวกกำไรที่ต้องการ (เช่น 30%) เพื่อตั้งราคาขายที่เหมาะสม: 1,860 x 1.30 = 2,418 บาท นี่คือวิธีตั้งราคาขายที่จะทำให้ธุรกิจของคุณมีกำไรอย่างแท้จริง

การคำนวณต้นทุนให้ถูกต้องเป็นสิ่งสำคัญที่ไม่เพียงแต่เพื่อการตั้งราคา แต่ยังจำเป็นต่อการยื่นภาษีให้สอดคล้องกับหลักเกณฑ์ของกรมสรรพากรอีกด้วย

เปลี่ยนข้อมูลต้นทุนให้เป็น 'อาวุธ' ทางธุรกิจ

ข้อมูลต้นทุนที่แม่นยำไม่ใช่แค่ตัวเลขสำหรับฝ่ายบัญชี แต่เป็นข้อมูลเชิงลึกที่มีค่ามหาศาลสำหรับผู้บริหารในการตัดสินใจเชิงกลยุทธ์

Pro Tip: ผู้บริหารที่รู้ต้นทุนจริงของสินค้าแต่ละชิ้น จะสามารถตัดสินใจได้อย่างเฉียบคมว่าจะลดราคาเพื่อสู้กับคู่แข่งได้แค่ไหน, ควรจัดโปรโมชันกับสินค้าตัวใด, หรือควรหยุดผลิตสินค้าตัวไหนที่กำลังสร้างภาระให้กับบริษัท

เมื่อคุณมีข้อมูลต้นทุนที่แท้จริงอยู่ในมือ คุณจะสามารถวิเคราะห์ได้ว่าสินค้าตัวไหนทำกำไรสูงสุด (Profit Champion) และสินค้าตัวไหนที่แม้จะขายดีแต่กลับมีกำไรต่ำ (Sales Trap) ข้อมูลนี้ช่วยให้คุณสามารถวางแผนการผลิต การตลาด และการขายได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ดูกรณีศึกษาความสำเร็จของธุรกิจที่ใช้ข้อมูลในการขับเคลื่อนการเติบโต

หยุดคำนวณมือ! ทำไม SME ยุคใหม่ต้องใช้ระบบ ERP จัดการต้นทุน

มาถึงจุดนี้ คุณอาจจะคิดว่ากระบวนการคำนวณ Actual Cost นั้นซับซ้อนและใช้เวลามาก โดยเฉพาะหากต้องทำด้วยมือผ่าน Spreadsheet ซึ่งนั่นคือความจริง การคำนวณด้วยมือมีความเสี่ยงสูงจากปัญหาเหล่านี้:

• ข้อมูลไม่ Real-time: คุณจะรู้ต้นทุนเมื่อสิ้นเดือนไปแล้ว ทำให้ตัดสินใจล่าช้า
• ความผิดพลาดสูง: การป้อนข้อมูลด้วยคน (Human Error) อาจทำให้ตัวเลขคลาดเคลื่อนมหาศาล
• เสียเวลา: ฝ่ายบัญชีต้องใช้เวลาหลายสิบชั่วโมงในการรวบรวมและปันส่วนต้นทุน แทนที่จะได้ไปทำงานวิเคราะห์ข้อมูล
• ไม่สามารถเชื่อมโยงกับฝ่ายอื่น: ข้อมูลต้นทุนไม่เชื่อมกับข้อมูลสต็อกวัตถุดิบจากฝ่ายคลังสินค้า หรือยอดขายจริงจากฝ่ายขาย

ทางออกสำหรับ SME ที่กำลังเติบโตคือการใช้ ระบบ ERP (Enterprise Resource Planning) ซึ่งทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางเชื่อมโยงข้อมูลทุกแผนกเข้าด้วยกัน ระบบ ERP จะทำการรวบรวมและคำนวณต้นทุน Actual Cost ให้คุณโดยอัตโนมัติและแบบ Real-time ช่วยให้ผู้บริหารเห็นภาพรวมของธุรกิจและกำไรที่แท้จริงได้ทุกเมื่อที่ต้องการ